Een klein stukje Indië midden in Schalkwijk
Aan de Vilniusstraat in Schalkwijk ligt een bijzondere plek. In de woongroep Lieflijk Indië wonen ouderen die allemaal op een of andere manier een band hebben met het voormalig Nederlands-Indië.
Regelmatig eten de inwoners samen, zingen ze Indische karaoke-liedjes en spelen ze fanatiek bingo. Er wordt naar elkaar omgekeken, waardoor de ouderen er langer zelfstandig kunnen wonen. Frits Rijenberg, een van de oprichters van de woongroep, vertelt over zijn droom van een goede Indische oude dag.
Naar Nederland
In 1931 wordt Rijenberg geboren in een gezin met een Indische Nederlander als vader en een Soendanese moeder. Hij groeit op in Bandung op het Indonesische eiland Java. Hier maakt hij de Tweede Wereldoorlog mee, waarin voormalig Nederlands-Indië wordt bezet door Japan.
Na de bevrijding in 1945 begint vrijwel direct de onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië. Er ontstaan vijandige houdingen ten opzichte van Indische en westerse mensen en al snel voelen zij zich niet veilig meer. “Toen ook mijn vrouw zei dat ze zich niet meer veilig voelde was het tijd om te gaan. In 1962 zijn we als een dief in de nacht vertrokken. Dat was een pijnlijk moment. We konden maar een paar koffers meenemen en hebben ons thuis voorgoed achter moeten laten.”
Koud ontvangst
Rijenberg herinnert zich een koud ontvangst in Nederland. Niet alleen omdat hij tropische temperaturen gewend was, maar ook omdat Nederland in de jaren '60 naar zijn mening nogal ‘stijfjes’ was. “Wij kwamen van de ene op andere dag uit een warm land met een warm hart. Het babbelen, eten en dansen wat we deden in de tropen, dat wilden we hier ook doen.”
Maar na aankomst in Nederland moest Rijenberg zich, net als alle andere Indische Nederlanders, snel aanpassen. Er werd niet gepraat over alles wat ze hadden meegemaakt. “We moesten geld verdienen om ons gezin te onderhouden. Dat was niet voor iedereen even makkelijk, want veel van onze papieren werden hier niet geaccepteerd. Maar de droom om ooit een goede Indische oude dag te hebben, die was toen al snel geboren.”
Voor elkaar zorgen
Toen Rijenberg met pensioen ging had hij de tijd om aan zijn levensproject te werken. Samen met vrienden Wim van de Louw en Chris Nefkens zette hij Stichting Indische Ouderenraad Haarlem (SIOH) op, een stichting die zich inzet voor Indische ouderen. In 2010 werd woongroep Lieflijk Indië opgeleverd met 27 ruime appartementen, een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte en een grote binnentuin vol tropische planten.
SIOH Bestuurslid Marc Claassen vertelt: “Iedereen in de woongroep kan nog zelfstandig wonen. Het is dus niet voor zorgbehoevende ouderen, maar tegelijkertijd merken we dat mensen hier heel lang ‘goed’ blijven. We kijken naar elkaar om en helpen elkaar waar dat nodig is. Ook is er iedere week iets te doen in onze ontmoetingsruimte , waardoor mensen elkaar blijven zien. Dat voorkomt eenzaamheid. Zo wonen hier meerdere 90+’ers die nog steeds vitaal zijn.”
Gevoel van thuiskomen
Ook Ineke Coppen-van Rheeden woont al sinds de oplevering in Lieflijk Indië. Het voelde voor haar als thuiskomen. “Er is hier herkenning, we hoeven niks meer uit te leggen. Als ik het bijvoorbeeld heb over Soerabaja, dan weten deze mensen dat ik het heb over een stad en niet een stuk fruit”, zegt ze lachend. “We zijn een generatie die best veel hebben meegemaakt, maar daar hadden we het nooit over. Daar hebben we nu de tijd voor, om onze verhalen te delen en samen onze trauma’s te verwerken.”
Verhalen doorgeven
En precies die verhalen heeft schrijfster Janey IJsendoorn vastgelegd. Onder het mom ’wie weet heeft de volgende generatie er iets aan’, interviewde ze Frits Rijenberg, Ineke Coppen-van Rheeden en nog 17 andere bewoners van Lieflijk Indië . Hun levenslessen en herinneringen zijn terug te lezen in het boek ‘Lieflijk Indië – een Indische woongroep vol verhalen’. IJsendoorn hoopt hiermee het Indische culturele erfgoed door te kunnen geven. Lees meer over Lieflijk Indië op de website van SIOH.
Foto's door Arman Ramzi
Wilt u iedere week het laatste nieuws, mooie verhalen en tips over Haarlem lezen? Schrijf u in voor onze nieuwsbrief