Nieuwjaarstoespraak burgemeester Wienen

Hieronder vindt u de volledige tekst van de nieuwjaarstoespraak.

"Welkom in de Gravenzaal, welkom in 2025, welkom op de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie. Dank u voor alle goede wensen en namens het gemeentebestuur wens ik u op mijn beurt een heel goed en gelukkig 2025.

Zegeningen

Onze zegeningen tellen, daar zou ik het jaar mee willen beginnen. Polarisatie en andere maatschappelijke problemen waar we in Nederland mee kampen, gaan Haarlem niet voorbij. Maar het stemt tot dankbaarheid dat grote nationale en internationale problemen in Haarlem niet leiden tot openlijke confrontaties en geweld. Laten we dat koesteren. Het gemeentebestuur hecht eraan om in gesprek te blijven en samenwerking te zoeken. Samen bouwen aan deze mooie stad. Uitdagingen liggen er genoeg, verschillen van inzicht zijn er vele, maar gesprek en een breed draagvlak zijn belangrijk. Dat vasthouden en voortzetten is een belangrijk voornemen.

Want er is genoeg te doen. Haarlem is prachtig en Haarlemmers zijn trots op de stad en wonen er graag. Maar er zijn naast lokale opgaven ook wereldwijde en landelijke problemen die Haarlem niet voorbij gaan en vragen om een aanpak. Ik noem er drie.

Opwarming van de aarde

Als eerste noem ik de opwarming van de aarde als gevolg van onze manier van leven. Desastreuze effecten op het klimaat en leefomgeving zijn het gevolg. Individuele inzet is goed en belangrijk, maar onvoldoende. We hebben grotere veranderingen nodig, veranderingen waar de overheid een cruciale rol in moet spelen en de regie moet pakken, ook op lokaal niveau. De energietransitie is een ingewikkelde, maar belangrijke opgave, waar we in Haarlem mee bezig zijn. Gasloze woningen, zowel in nieuwbouw als bestaande bouw, zijn nodig. Ook in de mobiliteit zijn aanpassingen belangrijk: meer gebruik van fiets en OV en minder autobewegingen om de schade aan milieu en klimaat te beperken. Een nieuw parkeerbeleid voor de stad vaststellen, met een breder draagvlak dan de vorige poging, is de inzet voor 2025.

Migratie

Migratie is een tweede vraagstuk. De groei van de bevolking door migratie is fors. We hebben migranten nodig voor de arbeidsmarkt, maar te weinig huizen voor iedereen. We willen een veilige plek bieden aan vluchtelingen maar kunnen de wereldproblemen niet oplossen door steeds meer mensen toe te laten. Haarlem heeft de laatste jaren telkens haar bijdrage geleverd aan het opvangen van asielzoekers, Oekraïense vluchtelingen en statushouders. Over het algemeen lukt dat goed en is er een stevig draagvlak bij de politiek en de bevolking. Het wachten is op een duidelijke visie en goede maatregelen door de regering om voldoende capaciteit te organiseren voor vluchtelingen die het recht hebben in ons land te verblijven. We zitten er niet op te wachten dat mensen het zelf uit mogen zoeken op straat.

Oorlog en oorlogsdreiging

En dan: heeft u al een overlevingspakket in huis? Het derde punt is aandacht voor oorlog en oorlogsdreiging. De regering en deskundigen doen oproepen om ons in Nederland voor te bereiden op oorlogseffecten. Want ook als er niet direct gevochten wordt zou Nederland getroffen kunnen worden door hybride oorlogsvoering en het uitvallen van vitale infrastructuur, bijvoorbeeld voor de levering van elektriciteit en water of de aanvoer van vitale goederen. Als gemeente bereiden we ons  zo goed mogelijk voor om inwoners te kunnen helpen als dat nodig is, maar als burgers moeten we zelf nadenken over onze zelfredzaamheid. Het is al een tijd geleden dat we serieus moesten nadenken waren over de risico’s en gevolgen van oorlogssituaties in eigen land.

Ik weet: het klinkt somber. Anderzijds: we leven in grote welvaart en in grote vrijheid. Haarlem bruiste ook afgelopen jaar door grote en kleine festiviteiten en activiteiten. Moeten we dan niet doen wat ik in het begin zei en onze zegeningen tellen? Ik zou zeggen: het een hoeft het ander niet uit te sluiten. Dit jaar vieren we 80 jaar vrijheid. Die viering krijgt meer lading, juist als we met open ogen en oren rondkijken in de wereld. Want vrijheid kost wat en moet verdedigd worden.

80 jaar vrijheid

Tachtig jaar geleden zat Europa nog midden in een gruwelijke oorlog. Nederland was grotendeels bezet,  Rusland vocht in Oekraïne, toen tegen Nazi-Duitsland, Amerikanen, Britten en Canadezen waren in Normandië geland en vochten eveneens tegen Nazi-Duitsland.
In het jaar 1944 werden Joodse mensen nog massaal weggevoerd om vermoord te worden, ook woonwagenbewoners trof dat lot. Verzetsmensen werden opgepakt en gefusilleerd. In de hongerwinter kwamen duizenden mensen om door honger en kou.

Het is dit jaar 80 jaar geleden dat Nederland is bevrijd van de Duitse bezetter. Het is op 8 mei 80 jaar geleden dat jonge Canadese mannen van de andere kant van de wereld naar Haarlem kwamen om ons te bevrijden van de Duitse bezetter, met gevaar voor eigen leven. Meer dan 45.000 Canadese militairen kwamen om in de Tweede Wereldoorlog terwijl ze vochten voor de vrijheid van anderen.

1944 en 1945 liggen gevoelsmatig ver achter ons. Maar het is niet langer dan een lang mensenleven geleden. En wie rondkijkt in de wereld ziet dat chaos en oorlog dichtbij zijn. De klimaatcrisis, oorlog in Europa, tekort aan woningen, chaos in de opvangketen, groeiende kloof tussen overheid en burgers: het is een recept voor onvrede. En hoe verleidelijk is het dan om je terug te trekken in die onvrede, je ogen te sluiten voor het perspectief van een ander, voor het leed van een ander. Alles waar ik last van heb, dat zouden ze moeten oplossen. Belachelijk eigenlijk dat mijn problemen nog niet zijn aangepakt. 

Ook als kritiek terecht is, met de fixatie op onszelf en de eigen problemen, redden we het niet. Goed dat die Canadese mannen in 1945 anders in het leven stonden. En dat velen anders in het leven staan. Vrijheid is niet vanzelfsprekend en alleen samen kunnen we vrijheid koesteren, vieren en vasthouden. Samen, dus niet alleen met gelijkgestemden. Samen met mensen uit een andere bubbel, met andere opvattingen, met andere hobby’s, met andere religieuze achtergronden. 

En dat is wat we in 2025 gaan doen! We vieren onze vrijheid. Vrijheid die we terugkregen door de moed van anderen. We verdedigen onze vrijheid, onze democratie en onze rechtstaat. En dat moeten we samen doen.

Verschillende partners uit de stad bundelden de krachten om een prachtig programma neer te zetten voor 80 jaar vrijheid. Voor de hele stad, voor iedereen. Daar vraag ik graag uw aandacht voor. U kunt dit programma vinden op de webpagina van Haarlem Marketing visithaarlem.com/80jaarvrijheid."